Diplomlaboraĵoj

Resumo

Ĉi tiu esploro analizas la evoluajn tendencojn de seksismaj elementoj en la lingvo Esperanto. Malgraŭ sia origino kiel neŭtrala kaj justa helpa lingvo, Esperanto montras seksismajn fenomenojn en sia praktika uzo. La esploro celas analizi ĉi tiujn elementojn, kompreni iliajn historiajn kaj kulturajn kuntekstojn, kaj esplori ilian evoluon direkte al seksa egaleco.
Seksismo manifestiĝas en diversaj aspektoj de la socio, inkluzive ekonomion, kulturon, politikon kaj edukadon. En la kampo de lingvo, seksismo signifas la uzadon de lingvaj formoj aŭ esprimoj kiuj reflektas aŭ fortigas seksisman ideologion aŭ sintenon. Determini kio estas seksisma lingvo dependas de la socia kunteksto, la intenco de la parolanto aŭ skribanto, kaj la sento de la aŭskultanto aŭ leganto. Ĉi tiu studo fokusas al identigo kaj priskribo de seksismaj elementoj en Esperanto, kaj taksas ĉu ili evoluis al pli egalecaj formoj tra la tempo.
Ĉefaj trovoj montras ke plej multaj radikoj en Esperanto estas seksneŭtralaj, kaj ili ekhavas sekson per morfemoj kiel "vir-" (nur por bestoj) kaj "-in-". Kritikistoj argumentas ke la sufikso "-in-" ekzistas ekskluzive por virinoj, dum la vira termino restas la baza, reflektante enan seksismon. Malgraŭ proponoj por neŭtralaj morfemoj kiel "-iĉ-" kaj "-ip-", ili ne ricevis vastan akcepton. Aldone, en Esperanto mankas seksneŭtrala triapersona pronomo. La uzo de "li" por nekonata sekso aŭ "ĝi" por homoj kaŭzis kritikon. Neologismoj kiel "ri" kaj "ŝli" aperas, sed restas neoficialaj kaj malofte uzataj.
La komparo kun la ĉina kaj la angla lingvoj servas kiel referencoj por malkovri kaj kompreni la seksismajn elementojn en Esperanto, ekzamenante malsamajn esprimojn de sekso kaj seksneŭtralajn vortojn en ĉi tiuj lingvoj. Tiuj komparoj donas komprenon pri eblaj evoluoj kaj reformoj en Esperanto, montrante malsamajn manierojn kiel seksismaj elementoj povas esti traktataj kaj neŭtraligitaj.
La studo uzas kvantan lingvistikon por fari diakronan analizon de seksismaj elementoj en Esperanto. Ĉi tiu aliro inkluzivas ekzamenon de granda korpuso de tekstoj el diversaj periodoj por identigi ŝanĝojn en la uzo de sekso-markitaj vortoj kaj morfemoj. Statistikaj metodoj estas uzataj por kalkuli la frekvencon kaj longecon de sekso-markitaj vortoj, provizante komprenon pri iliaj uzotendencoj tra la tempo. Aldone, kompleksaj retaj kaj vektor-spacaj modeloj estas aplikataj por fari grandskalajn aŭtomatajn analizojn de vortkuntekstoj, rivelante ŝanĝojn direkte al pli neŭtrala lingvouzo.
Ĉi tiu studo kontribuas al esperantologio per aplikado de nova metodologio kaj provizado de kompreno pri la evoluo de la lingvo rilate al seksa egaleco. La rezultoj celas subteni internajn lingvajn reformojn kaj respondi al kritikoj pri la supozeble seksisma strukturo kaj vortprovizo de Esperanto.