Forumo

Mi tro rapide respondis, kaj mi bedaŭras ke mi ne povas forviŝi miajn antaŭajn dirojn.
Mi ricevis grandan skuon, kiam mi eksciis, ke mi inventas ne-ekzistantajn regulojn. De kelkaj tagoj, mi pensas kaj repensas pri "iĝ" kaj ĉefe pri ĝia uzo kun verboj; jen miaj lastaj pripensoj:
Iĝ estas uzata por ŝanĝo de stato
Mi "kuŝigas" signifas, ke mi iras de la stato "ne-kuŝanta" al la stato "kuŝanta"
Mi ne povas diri, ke mi iras de la stato "ne-kuŝata" al la stato "kuŝata"
Kuŝi estas ne-transitiva verbo, kiu akceptas nur la aktivan formon "anta".
Floro troviĝas sub la arbo.
Signifo: la floro iras de la stato "ne-trovata" al la stato "trovata"
Kial mi ne diris: iras de la stato "ne-trovanta" al la stato "trovanta"?
Certe estas interkonsento (aŭ regulo?), ke, por la transitivaj verboj, la iĝ koncernas la objekton kaj ne la subjekton
En tiu kazo, "ekzameniĝi" signifas iri de la stato "ne-ekzamenata" al la stato "ekzamenata"
Do ĝi estas tute akceptebla.
Pardonu, Lazlo, ke mi ŝanĝis mian ideon. Teorie vi pravis heziti inter diversaj ebloj kaj pensigi nin, sed la uzado jam donis regulojn, kiuj tre helpas.
Ginette

Mi diris al sro Laszlo pere de Ipernity, ke lia rezonato estas gratulinda kaj mi tute konsentas!
La problemo estas montri al tiuj kiuj jam uzas delonge esprimojn kiel: Sidiĝu vi! Diri, ke tiu esprimo ne estas ĝusta.
Kaj mi jam delonge havas alian gravan dubon rilate al uzo de iĝ kaj ig. Kiam oni devas uzi kaj ne uzi. En Brazilo oni instruis, ke ni devas uzi iĝ kiam ni devas fari la verbon NETRANSITIVA, do uzi iĝ al netransitivaj verboj ne faras sencon.
Do mi demandis, kiel mi scias kiam la verbo estas transitiva aŭ netransitiva? Ĝenerale oni diras, ke ni devas parkeri

vidu kon skribis Božidar Vančik pri ig-PARTO1
I. La forno faras la ĉambron varma: la forno varmigas la ĉam-bron. La laboro faras la homon laca: la laboro lacigas la homon. Per fajro oni faras la feron mola: per fajro oni moligas la feron. La ven-to purigas la aeron kaj sekigas la malsekan teron. Se la tranĉilo ne estas akra, se ĝi estas malakra, oni devas ĝin akrigi. Lernado de Esperanto akrigas la komprenon de la gepatra lingvo. La sperto akri-gas la saĝon. La imalsano malfortigas. La komercisto ĉiun certigas, ke liaj varoj estas bonkvalitaj. Solidaj preparoj certigas la sukceson. Neniu povas ĉiujn kontentigi. Kiu sin tro pravigas, tiu mem sin kul-pigas. Oni ne aliigas la esencon de io, se oni ŝanĝas nur ĝian nomon. La maro apartigas la insulojn de la kontinento. La batalado, kiu li-berigas la nacion, estas naciliberiga batalado. Esperanto egaligas la naciojn. Se ni volas pli rapide progresadi, ni devas ĉiujn niajn anojn aktivigi. Ĉiun okazon utiligu por la propagando. Ĉu vi povas klarigi al mi, kion signifas ĉi tiu vorto? Promeso stomakon ne plenigas. Nia radio-stacio plibonigis sian repertuaron. Se ni volas, ke nia gazeto plue aperadu, oni devas aŭ pligrandigi la nombron de tiuj, kiuj ĝin abonas, aŭ plialtigi la abonon. La maŝinoj plifaciligas la laboron.
Post unu manato mi faros mia gasto mian eksterlandan amikon: mi gastigos mian amikon. Jam estas tempo, ke ni ordigu nian libro-ŝrankon. Bona propagandisto povas multajn homojn entuziasmigi por Esperanto. Mi petas vian poŝtranĉileton, por ke mi pintigu mian krajonon. La unuan libron de Esperanto Zamenhof publikigis en la jaro 1887. Ni devas rajtigi iun kaj doni al li rajtigilon, por ke li re-prezentu nian societon ĉe la ĉefkunveno de la ligo. La gepatroj ed-zigis sian filon kaj edzinigis sian filinon. La homaro dum jarmiloj amasigis multe da utilaj scioj. La diversajn notojn en nia notkajero ni plej facile trovas, se ni vicigis ilin laŭ alfabeta ordo. Ĉu vi povas monerigi al mi 100 dinarojn?
Mi prenas krajonon el la poŝo: mi elpoŝigas krajonon. La kelne-ro metis kafon sur la tablon: la kelnero surtabligis kafon. Metu la librojn en la ŝrankon: enŝrankigu la librojn. La enspezon oni enka-sigas. La homon, kiu mortis, oni enterigas. La patrino endormigas la infanon

dankon al Vesna kaj Hrvoje Vančik kiuj donis al mi permeson uzi la lernolibron

pri iĝ "Uđbenik" Božidar Vančik

I. Kiu multe laboras, tiu ekestas1 laca: tiu laciĝas. Kiu longe ne manĝas, tiu ekestas malsata: tiu malsatiĝas. Antaŭvespere la ĉielo ĉe la horizonto ekestas ruĝa: la ĉielo ruĝiĝas. Post multaj jaroj la homo iom post iom ekestas maljuna: la homo maljuniĝas. Se oni bo-ne hejtas la fornon, la ĉambro ekestas varma: la ĉambro varmiĝas. La scienculoj diras, ke la tero iom post iom malvarmiĝas. De rigardo tro alta malsaniĝas okulo. De zorgoj, ne de jaroj griziĝas la haroj. Iom post iom proksimiĝas la fino da nia kurso. Printempe la kampoj verdiĝas la noktoj mallongiĝas, la tagoj plilongiĝas kaj la tempera-turo plialtiĝas. La kvalito de la industriaj produktoj konstante pli-boniĝas. Aŭtune la foliaro flaviĝas. Dum la somera varmego multaj riveretoj elsekiĝas. Ni ne povas kontentiĝi pri io ajn. La laboro la-cigas. De la laboro la homo laciĝas. Post la laboro la homo lacas.
Ekzistas homoj, kiuj facile falas en entuziasmon: kiuj facile entuziasmiĝas por io. En la najbara vilaĝo la esperantistoj organizis sin en formo de grupo: en la najbara vilaĝo formiĝis esperantista grupo. Ĉe la temperaturo de cent gradoj la akvo ekestas vaporo: la akvo vaporiĝas. Ĉe la temperaturo de la nulo la akvo glaciiĝas. Jo-hano ekestis fianĉo al Elza: Johano fianĉiĝis al Elza. Elza ekestis fianĉino al Johano: Elza fianĉiniĝis al Johano. Ili gefianĉiĝis. Ĉu vi scias, kiam okazis ilia gefianĉiĝo? Poste Johano edziĝis al Elza kaj Elza edziniĝis al Johano — ili geedziĝis. Tiu geedziĝo estis edzi-ĝo de Johano kaj edziniĝo de Elza. Vesperiĝas. Tagiĝas. Printemp-iĝas. Okaze de ilia geedziĝo oni drinkis kaj dancis ĝis la tagiĝo.
La ŝipo venas al la bordo: la ŝipo albordiĝas. La aeroplano sur-teriĝas. Kiam vi levas vin el la lito: kiam vi ellitiĝas? Mi frue ellit-iĝas kaj malfrue enlitiĝas. Ĉe kiu stacio vi elvagoniĝos? Kial vi en-pensiĝis? Johano enamiĝis al Elza. Mi ne translokiĝos en alian ur-bon, mi nur transloĝiĝos en alian straton. Aŭtune la arboj senfoli-iĝas. Trankvila homo rapide endormiĝas. Al ĉio oni alkutimiĝas. Ofte en la vivo la homo seniluziiĝas.

1

Bonvolu eksidi: bonvolu sidiĝi. Mi revenis hejmen dormema kaj mi tuj ekkuŝis — mi tuj kuŝiĝis, sed longe mi ne povis ekdormi: lon-ge mi ne povis dormiĝi. Estas tempo por ekstari kaj foriri: por sta-riĝi kaj foriri. Per malkovro de Ameriko ekestis nova epoko en la historio: estiĝis nova epoko. Kiel estiĝis la mondo? En la ĉambro estiĝis silento. La patrino dormigis, endormigis la infanon, kaj la infano ekdormis, endormiĝis, kaj la tutan nokton dormis.
Kiam la vekhorloĝo vekas nin, ni vekiĝas. Ni komencas la kurson: la kurso komenciĝas. Kiam komenciĝos la nova kurso? Kiam vi finos vian laboron: kiam via laboro finiĝos? En ĉiu lando de la mondo oni trovas esperantistojn: en ĉiu lando de la mondo troviĝas esperantistoj. De sur la Eiffel-turo oni vidas la tutan Parizon: vidiĝas la tuta Parizo. La fulmotondron jam de malproksime oni aŭdas: jam de malproksime ĝi aŭdiĝas. Vintre la neĝo per blanka kovrilo kovras la teron: la tero kovriĝas per blanka kovrilo. Ĉiutage ni renkontas unu la alian: ni renkontiĝas. Multego de fruktoj preskaŭ rompas la arbojn: de multego da fruktoj la arboj preskaŭ rompiĝas. Multaj aferoj interesas min: pri multaj aferoj mi interesiĝas. Kiel oni no-mas vin: kiel vi nomiĝas? La sciencajn librojn oni malfacile vendas: ili malfacile vendiĝas. Mi levas min el la lito: mi leviĝas el la lito. Matene la suno levas sin; la suno leviĝas. Pri kio vi okupas vin: pri kio vi okupiĝas? Mi rapide vestos min: mi rapide vestiĝos. La patrino banas la infanon; la infano baniĝas. La infano banas sin: la infano baniĝas. Ĉiusomere mi banas min en la rivero: mi ban-iĝas en la rivero. Kelkfoje io unuavide3 ŝajnas perfekta kaj poste montriĝas malbona. Kiam vi naskiĝis? Kelkfoje la homo trompiĝas en siaj esperoj. "Cent semoj perdiĝas, mil semoj perdiĝas, — ni se-mas kaj semas konstante" (vortoj el la poemo „La vojo" de L. L. Zamenhof). La rado turniĝas nur, se oni ekturnas ĝin. Ĉi tiu domo jam longe konstruiĝas, kaj mi ne plu memoras, kiam oni ekkonstruis ĝin.
Kiam fratoj batalas, fremdulo ne eniĝu. Neniam subiĝu pasive al la cirkonstancoj! La malnovaj popolkutimoj iom post iom mal-aperas: foriĝas. Se vi volas aniĝi, se vi volas aliĝi al nia societo, bon-volu plenigi la aliĝilon. Post la apero de la unua libro de Esperanto ĉirkaŭ Zamenhof ariĝis eta grupo de la unuaj esperantistoj. La nombro de niaj kursanoj jam duoniĝis. Se ni unuiĝos, niaj fortoj duobliĝos.
Granda bruo faras nin nervozaj: de granda bruo ni fariĝas ner-vozaj, ni iĝas nervozaj. Kiam vi fariĝis esperantisto? Se ne laciĝos mano, ne fariĝos pano. Vespere la ĉielo iĝas malhele ruĝa, poste violkolora kaj fine grizblua.
klarigo estas en kroata bedaŭrinde sed estas bazita pere de fudamento kaj Laszlo via klarigo por mi estas tute racia kaj akcetebla sed kion nun agi-ĉar se mi uzas vian klarigon tiosignifas ke vere multajn partojn en fudamento estas fuŝe farita-kia peza vorto-ho ve! Helpu al mi Dio!

Bone,

Unue mi gratulas la longa rezonadon de Viki kaj malgraŭ mi konsentis kun Laszlo mi devas diri por ne malpravigi la fundamentajn verkojn ni akcepti vortojn kiel ekzameniĝi aŭ sidiĝi kaj SUBKOMPRENI kiel iĝi ekzamenita aŭ iĝi sidita. Sed la rezono de Laszlo estas tute prava laŭ mi. Ni devus etendi la saman rezonadon al ĉiuj vortoj: rugiĝi=iĝi ruĝa; ŝtoniĝi=iĝi ŝtona/ŝtono do, laŭ la rezono ne faras senson diri ekzameniĝi=iĝi ekzamena/ekzameno!!

Sed ni devas kompreni, ke Esperanto devas esti liberkrea lingvo. Ekzemple..certe ne faras senson diri "ŝtonino"! Kio estas ŝtonino? la "virino" de la ŝtono, ĉu? Sed ŝtono ne havas genron! Sed ni ne scias la kuntekston de la vorto.

Germanoj kreis strangan esprimon kiel -intus (devintus). Kial diri devintus? Ĝi ne povus esti: estus devinta, ĉu? Sed la vorto devintus malgraŭ stranga ne estas malĝusta gramatike. Nek la rezonado de Laszlo.

En mia lando oni isntruis min, ke meti -ig diras ke mi ORDONIS FARI ION. Mi lavis mian aŭton; mi lavigis la aŭton kaj la aŭto laviĝis (laŭ Laszlo, ĝi iĝis lavita).

Pri transitiveco aŭ ne, Viki, mi ne memoras nunmomente netransitivaj verboj en Eo sed ekzemple. Ne faras senson diri "pluviĝi". Ah...multaj esperantistoj korektis min kiam mi diras mi volas esprimi ĉar oni diris ke esprimi estas transitiva verbo kaj mi devus diri mi volas esprimiĝi. Do venis al mia menso la demandon: kiel mi rekonas transitivecon de esperantaj verboj? Mi scias, ke en mia nacia lingvo ne estas facile kaj kelkaj verboj povas estis transitiva aŭ ne kaj tiu ŝanĝos la ideon kiun mi volas diri.

Sed resume mi povas diri, ke se iu skribus laŭ la rezono de Laszlo tiu ne estus nenia ĝeno. Sed kiel Viki diris, pravigi la logikon de Laszlo kaj malpravigi la kutiman uzon de iĝ povas fari grandan konfuzon en menso de komencantoj.

Sed ne estu ni lacemaj kaj maltrankvilemaj. Esperanto estas mirinda libera lingvo kaj fari gramatikajn erarojn ne estas facile. Certe oni povas skribi pli precize ol aliuloj kaj kiel matematiko 2 x 3 aŭ 3 x 2 estas la samon! certe (3 - 2) devus esti (-3 + 2) por havi la saman rezulton sed mi devas koni la reguloj por scii kiel ni povas uzi lingvon sen malrespekti la logiko.